Հայոց Բանակը

Յու­նո­ւա­րի 28ը հա­յոց բա­նա­կի ծննդեան օրն է: ­Նո­րաս­տեղծ հան­րա­պե­տու­թեան զի­նո­ւած ու­ժե­րը ծնո­ւե­ցին կռո­ւի դաշ­տում, յըն­թացս մար­տա­կան մկրտու­թիւն անց­նող կա­մա­ւո­րա­կան ջո­կատ­նե­րի հիմ­քի վրայ: ­Հա­յոց պե­տա­կան բա­նա­կը եր­կար ժա­մա­նակ դեռ պի­տի կրէր կա­մա­ւո­րա­կան իր թթխմո­րի ազ­դե­ցու­թիւ­նը:

Նո­րաս­տեղծ պե­տա­կան բա­նա­կը ձե­ւա­ւո­րո­ւեց խորհր­դա­յին բա­նա­կից կա­մա­ւո­րա­պէս հայ­րե­նիք վե­րա­դար­ձած ար­հես­տա­վարժ սպա­նե­րի, բայց հիմ­նա­կա­նում պա­տե­րազ­մի դպրոցն ա­ւար­տած կա­մա­ւո­րա­կան­նե­րի ու­ժե­րով:

Չժխ­տե­լով խորհր­դա­յին զօր­քե­րից վե­րա­դար­ձած­նե­րի վաս­տա­կը, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիւ նրանք գոր­ծող կա­մա­ւո­րա­կան-պե­տա­կան զօ­րա­միա­ւո­րում­նե­րի հետ ներ­դաշ­նա­կո­ւե­լու խնդիր ու­նէին, իսկ միւս կող­մից ի­րենց թո­ւա­քա­նա­կով ո­րակ չէին կա­րող կազ­մել ինք­նա­բուխ ձե­ւա­ւո­րո­ւած հա­ւա­քա­կա­նու­թեան մէջ:

Ո­րակ կազ­մող նախ­կին ֆե­տա­յի-կա­մա­ւոր­ներն էլ զօ­րա­միա­ւո­րում­ներ ղե­կա­վա­րո­ղի, դաս­տիա­րա­կի, հո­գե­բա­նի, գրքա­յին գի­տե­լի­քով զի­նո­ւած ար­հես­տա­վար­ժի կա­յաց­ման ճա­նա­պար­հով պի­տի տա­նէին ի­րենց են­թա­կայ նո­րա­կո­չիկ պե­տա­կան զի­նո­ւո­րին: ­Մինչ առ­կայ նե­րու­ժը կը հա­մալ­րուէր հայ­կա­կան ռազ­մա­կան դպրո­ցի շրջա­նա­ւարտ սպա­յա­կան սերն­դով:

Մեր բա­նա­կը դժո­ւա­րին կա­յաց­ման ճա­նա­պարհ ան­ցաւ, մշտա­պէս քթի տակ զգա­լով վա­ռօ­դի հո­տը եւ հա­կա­ռա­կոր­դի դա­ւա­դիր շուն­չը: ­Դի­մագ­րա­ւե­լիք բո­լոր մար­տահ­րա­ւէր­նե­րով հան­դերձ հայ սպան ու զի­նո­ւո­րը մշտա­պէս կրո­ղը ե­ղան հո­գե­բա­նա­կան ու բա­րո­յա­կան այն ա­մուր գի­տակ­ցու­թեան, որ յաղ­թած եւ հայ­րե­նիք ա­զա­տագ­րած նա­խորդ­նե­րի գոր­ծը շա­րու­նա­կողն են:

Ինք­նա­խա­բէու­թիւն կը լի­նի մտա­ծե­լը, թէ հա­սա­րա­կու­թեա­նը մաս կազ­մող բա­նա­կը կա­րող է ան­հա­ղորդ լի­նել այդ հա­սա­րա­կու­թեան բար­քե­րին եւ ա­րատ­նե­րին: ­Միւս կող­մից վտան­գա­ւոր մեղք է բա­նա­կը ներ­քա­շե­լը ներ-հա­սա­րա­կա­կան եւ ներ-քա­ղա­քա­կան խնդիր­նե­րի ու հա­կա­սու­թիւն­նե­րի դաշտ: Ին­չի ա­կա­նա­տե­սը ե­ղանք նաեւ 2016 թո­ւա­կա­նի Ապ­րի­լի քա­ռօ­րեայ փոր­ձու­թեան ժա­մա­նակ:

Այն պա­հին, երբ զի­նո­ւո­րը չէր լքում մա­հո­ւա­նը ըն­դա­ռաջ գնա­ցող հրա­մա­նա­տա­րին, իսկ հրա­մա­նա­տա­րը զո­հա­բե­րում էր ի­րեն փրկե­լու հա­մար են­թա­կա­յին, այն պայ­ման­նե­րում, որ զո­հո­ւող­նե­րի մէկ եր­րոր­դը սպա­ներ էին բո­լո­րո­վին ժա­մա­նա­կը չէր խրա­մատ­ներ հաս­նող ձայ­նով գո­ռա­լը, թէ գե­նե­րալ­նե­րը թա­լա­նում են բա­նա­կը ու ման են գա­լիս «ճիփ»ե­րով:

Թէեւ տա­րի­ներ շա­րու­նակ մեր մտքի մի­ջի կաս­կա­ծի որ­դը հա­սու­նաց­նում էր այն ո­րո­մը, թէ երկ­րում առ­կայ ա­նար­դա­րու­թիւն­նե­րի պատ­ճա­ռով անհ­րա­ժեշտ պա­հին ո՛չ բա­նա­կը կը կռո­ւի ու ոչ էլ նախ­կին կռո­ւող­նե­րը զէնք կը վերց­նեն, քա­ռօ­րեայ պա­տե­րազ­մի ժա­մա­նակ եւ 18-20 տա­րե­կան զի­նուո­րը կռո­ւեց եւ ազ­գը վե­րա­ծո­ւեց ազգ բա­նա­կի:

Պե­տա­կան ու հա­մա­ժո­ղովր­դա­կան այս բա­նա­կը դի­մագ­րա­ւեց ա­նակն­կալ հա­րո­ւած, ո­րի ժա­մա­նակ թշնա­մին դիր­քա­պահ­նե­րի դէմ գրո­հի ան­ցաւ մե­ծա­քա­նակ մար­դու­ժով, հայ­կա­կան դիր­քե­րի վրայ նե­տեց միայն 120մմ­.ից բարձր չա­փի ա­ւե­լի քան 30 հա­զար հրե­տա­նա­յին արկ, «Կ­րատ» կա­յանք­նե­րից ար­ձա­կեց ա­ւե­լի քան հա­զար հինգ­հա­րիւր արկ: Չ­նա­յած ման­րակր­կիտ նա­խա­պատ­րաս­տու­թեա­նը, ա­նակն­կալ ու լայ­նա­մասշ­տաբ գրո­հին՝ թշնա­մին չյաղ­թեց, ու­նե­ցաւ «տեխ­նի­կա»յի շօ­շա­փե­լի կո­րուստ եւ, ըստ ո­րոշ աղ­բիւր­նե­րի, տասն ան­գամ ա­ւե­լի զոհ:

Պա­տե­րազ­մը, յար­ձա­կո­ւող կող­մի խնդրան­քով, դա­դա­րե­ցո­ւեց չորս օ­րից, թշնա­մու ծրագ­րե­րը ձա­խո­ղո­ւե­ցին, հայ­կա­կան կող­մը չպար­տո­ւեց (զերծ մնանք յաղ­թա­նակ բա­ռը գոր­ծա­ծե­լուց, ո­րով­հե­տեւ թէ­կուզ փոքր չա­փի, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիւ հո­ղի կո­րուստ ու­նե­ցանք): Ճշ­մար­տու­թիւ­նը սա է եւ այն չպէտք է ա­ղա­ւա­ղո­ւի վասն ներ­քին հա­շիւ­նե­րի կամ իշ­խա­նու­թիւն­նե­րին չսի­րե­լու ինք­նար­դա­րաց­մամբ:

Փաստն այն է, որ չնա­յած այս ու այն հան­գա­մանք­նե­րին, հայ­կա­կան բա­նա­կը մնում է մար­տու­նակ, հայ զի­նո­ւո­րը մեռ­նե­լուց ա­ւե­լի սար­սա­փե­լի է հա­մա­րում թշնա­մու ա­ռաջ հայ­կա­կան բնա­կա­վայ­րե­րի ճա­նա­պար­հը բա­ցե­լը:

Թէ՛ մար­տա­կան գոր­ծո­ղու­թիւն­նե­րի ժա­մա­նակ եւ թէ խա­ղաղ զօ­րա­վար­ժու­թիւն­նե­րի մէջ մեր բա­նակն դրսե­ւո­րում է յաղ­թո­ղի ժա­ռան­գա­կան կա­պը, ո­գին եւ ար­հես­տա­վար­ժու­թիւ­նը:

Ա­ւան­դոյթ է դար­ձել, որ հայ­կա­կան սե­ղան­նե­րի շուրջ պար­տա­դիր խմո­ւի հա­յոց բա­նա­կի եւ հայ զի­նո­ւո­րի կե­նա­ցը: Այ­լեւս այդ բա­նակն ու զի­նո­ւո­րը շօ­շա­փե­լի ու «կոնկ­րէտ» են, թէ՛ ի­րենց եւ թէ ի­րենց պաշտ­պա­նած հո­ղի մեր­ձու­թեամբ ու հա­րա­զա­տու­թեամբ:

Հա­յոց բա­նակն ա­մե­նա­թանկ բանն է, որ ան­կա­խու­թեամբ ձեռք են բե­րել ­Հա­յաս­տա­նի ու Ար­ցա­խի պե­տու­թիւն­նե­րը: Այն պարզ գի­տակ­ցու­թեամբ, որ ազ­գի ու պե­տու­թեան անվ­տանգ ներ­կան եւ բաղ­ձա­լի ա­պա­գան ե­րաշ­խա­ւո­րող գլխա­ւոր գոր­ծօ­նը հա­յոց զի­նո­ւած ու­ժերն են:

Պի­տի կա­րո­ղա­նանք լի­նել ազգ բա­նակ: Ոչ այն պար­զու­նակ հաս­կա­ցո­ղու­թեամբ, թէ զի­նո­ւո­րա­կան ծա­ռա­յու­թեան շրջա­նակ պէտք է ներգ­րա­ւո­ւեն բո­լո­րը, ա­ռանց սե­ռի ու տա­րի­քի խտրու­թեան, այլ գոր­ծող բա­նա­կի առ­ջեւ ֆի­զի­քա­կան ու բա­րո­յա­կան պարտք ու պար­տա­կա­նու­թիւն ու­նե­նա­լու ան­հա­տա­կան գի­տակ­ցու­թեամբ, ին­չը չի կա­րող սահ­մա­նա­փա­կո­ւել միայն կե­նաց­ներ խմե­լով: Եւ ա­յո՛, նաեւ այս երկ­րում այն­պի­սի ար­դար յա­րա­բե­րու­թիւն­ներ հաս­տա­տե­լով, ո­րոնք բա­րո­յա­կան եւ հո­գե­բա­նա­կան ա­ռու­մով միշտ ա­մուր կը պա­հեն սահ­մա­նա­պահ զի­նո­ւո­րի ող­նա­շա­րը:

Խա­ղաղ լու­սա­բաց­ներ, ան­սա­սան հա­ւատ ու ան­կոտ­րում կամք հա­յոց բա­նա­կին: