Որքան ալ հայհոյէք…
Վերջերս Ֆէյսպուքի էջերը մուտք գործած պահերուս ամէն օր կը հանդիպիմ մարդոց, որոնք այս կամ այն գրութեան տակ վիրաւորանքներով եւ ատելութեամբ տողեր կը լեցնեն, բառեր կը շարեն, երբեմն ալ սպառնալիքներ կ՛ուղղեն:
Մատներս ստեղնաշարին վրայ ցնցումներ յառաջացնելով հայհոյանքներ կ՛ուզեն կազմել, սակայն գաղափարական դպրոցիս բարոյականութիւնը կը ստիպէ, որ ջնջեմ եւ չտեղադրեմ այդ բառերը: Ամէն օր, պոռթկումի պահերու մէջ, կ՛ուզեմ պատասխանել անոնց, որոնք առիթ չեն փախցներ հարուածելու, քարկոծելու, բամբասելու… Կ՛ուզեմ ընդվզումս արտայայտել, բայց չեմ հայհոյեր, չեմ պատասխաներ, եւ այսպէս` ամէն օր…
Այո՛, տակաւին բազմաթիւ բարեկամներ հարց կու տան, թէ հայհոյանքներու տեղատարափներուն տակ ո՛ւր ենք մենք, ո՛ւր են իմ ընկերներս եւ ինչո՛ւ բան մը չենք ըսեր, բան մը չենք գրեր, նոյնիսկ չենք ալ մեկնաբաներ:
Ինչպէ՞ս գրեմ, ինչպէ՞ս հայհոյեմ եւ ինչպէ՞ս վիրաւորեմ, երբ Դաշնակցութեան դպրոցին մէջ սորված եմ, որ ներքին եւ արտաքին թշնամիներ չկան: Սորված եմ, որ ուժը միայն մեր թշնամիին դիմաց կը գործածուի, եւ այդ թշնամին հայ եղբայրս կամ քոյրս չի կրնար ըլլալ, ի՛նչ ալ ըլլան պայմաններն ու կացութիւնները:
Չեմ ուզեր հայհոյել, որովհետեւ թշնամին սահմանին միւս կողմը կանգնած` կը սպասէ այն շարժառիթին, երբ մենք զիրար հայհոյելով զբաղինք, պառակտուինք, բաժնուինք, ու ինք ապրիլեան քառօրեայ պատերազմի օրերուն իր անկատար մնացած երազները անգամ մը եւս իրականացնելու փորձ կատարէ: Առաջին օրէն այս էր մտավախութիւնս, որուն համար ներքին յեղափոխութիւններուն դիմաց միշտ ալ զգուշ եմ եւ վերապահ, այնքան ատեն որ անաւարտ կռիւի մէջ ենք…
Երբեմն մէկ քայլ առջեւ եմ եւ երբեմն ալ` ետեւ, որովհետեւ ե՛ւ կ՛ուզեմ, որ ներքին առումով փոփոխութիւններ իրականանան, ե՛ւ կ՛ուզեմ, որ մեր սահմանները անառիկ մնան: Եթէ այս է յանցանքս, ապա շարունակեցէ՛ք հայհոյել:
Ի՛նչ ալ ըլլան պայմանները, պիտի չպատասխանեմ, որովհետեւ հայհոյանքը տկարութեան եւ անկարութեան ցուցանիշ է, դատարկամտութեան արտայայտութիւն է: Չեմ ուզեր հայհոյել, որովհետեւ հայհոյանքով, վիրաւորանքով, անարգանքով, անհանդուրժողականութեամբ, մեծ-մեծ կարգախօսներով հարցերը չեն լուծուիր, այլ կը բարդանան:
Չեմ հայհոյեր, որովհետեւ լաւապէս համոզուած եմ, որ ձեր վերաբերմունքը հետեւանքն է ձեր ապրած գինովութեան, որմէ ուշ կամ կանուխ ուշքի պիտի գաք:
Դուք ո՛չ առաջիններն էք եւ ո՛չ ալ վերջինները, որ Դաշնակցութեան դաւաճան կ՛անուանէք եւ զրպարտութիւններով էջեր կը ծածկէք: Ձեզմէ առաջ շատեր եկան ու գացին, վաղը դուք ալ պիտի երթաք, ես ալ պիտի երթամ, բայց Դաշնակցութիւնը պիտի մնայ…
Պատմութեան դատարանը ոչ մէկը կը խնայէ. հոն վճիռները անփոփոխ են, եւ այդտեղ գինովութիւնը տեղ չունի:
Քրիստափորներու, Նժդեհներու, Մանուկեաններու, Մհերներու նման սուրբերու կուսակցութեան պատկանողները իրաւունք չունին հայհոյելու, տկարանալու, յանձնուելու:
Դուք շարունակեցէք հայհոյել, սակայն ես վերջնականապէս որոշած եմ չհայհոյել…