Սպառնալիքներով, պարտադրանքներով քաղաքական գործընթացներ իրականացնելը երկիրը լաւ տեղ չի տանի

ՀԱՐՑՈՒՄ.- Մէկ կարեւոր ճշդում, ուզում եմ հասկանալ, ի վերջոյ, ազգային համերաշխութեան կամ համաձայնութեան կառավարութիւնը Դաշնակցութեան լքելու մասին որոշումը կայացրել է վարչապետ Փաշինեա՞նը, թէ` դուք:

Համարեա միաժամանակ այդ երկու հաղորդագրութիւնները տարածուեցին: Եղաւ ձեր հաղորդագրութիւնը եւ գրեթէ այդ րոպէներին վարչապետը Գիտութիւնների ակադեմիայի դիմաց յայտարարեց եւ ստորագրեց հրապարակայնօրէն նախարարներին աշխատանքից ազատելու հրամանը: Ո՞վ է այդ որոշումը կայացրել:

ՊԱՏԱՍԽԱՆ.- Սկսեմ նրանից, որ վարչապետը նախարարներին աշխատանքից ազատելու իրաւասութիւն չունի: Վարչապետը իրաւասութիւն ունի առաջարկելու ՀՀ նախագահին` աշխատանքից ազատել, հետեւաբար կարծում եմ, որշոուն անտեղի էր: Եթէ ժամանակագրութեանը հետեւած լինէքպէտք է արձանագրած լինէք, որ իմ տարածած հաղորդագրութիւնը նախարարներին եւ մարզպետներին յետ կանչելու մասին շատ աւելի վաղ է եղել, առնուազն կէս ժամ, 40 րոպէի տարբերութեամբ է եղել, որովհետեւ ազգային համաձայնութեան կառավարութիւնում մենք ներգրաւուել ենքմեր որոշմամբ` պարոն Փաշինեանի առաջարկութիւնը նկատի ունենալով եւ մեր որոշմամբ էլ դուրս ենք եկել:

Հ.- Բայց այդ պահին արդէն յստակ էր, որ նա չի ուզում աշխատել այդ երկուուժերի` ձեր դէպքում Դաշնակցութեան հետ: Այսինքն նա ձեզ չիտեսնում ազգային համաձայնութեան կառավարութեան կազմում:

Պ.- Բնականաբար, եւ դրա մասին մենք նաեւ ասել ենք երէկ տարածած մեր յայտարարութեան մէջ, որովհետեւ Երեւանի աւագանու ընտրութիւնների քարոզարշաւի մեկնարկից սկսած` նոր լարուածութեան մթնոլորտ ձեւաւորուեց Հայաստանի ներքաղաքական դաշտում: Ըստ էութեան, սեւերի եւ սպիտակների բաժանելու այդ փորձը հասարակութեանը պատնէշների յետեւ կանգնեցնելու, հակայեղափոխականներ փնտռելու, յեղափոխականի պատմուճանով հանդէս գալու այդ ընթացքը խօսում էր այն մասին, որ ազգային համաձայնութեան կառավարութեան կազմում ընդգրկուած քաղաքական ուժերիմիջեւ փոխվստահութեան չափաբաժինը գնալով սպառւում է, եւ վերջին ակորդը եղաւ խորհրդարանի կողմից, Ազգային ժողովի կանոնակարգ օրէնքի, արդէն վիճայարոյց գնահատուած փոփոխութեան նախագիծը:

Հ.- Մենք քուէարկութեանը դեռ կը հասնենք եւ կը հասկանանք` ի վերջոյ, դուք ինչո՞ւ էք դրան կողմ քուէարկել: Բայց մինչ այդ, երբ նախօրէին խորհրդարանում հարց ու պատասխան էր, վարչապետը ձեր խմբակցութեան ներկայացուցիչ Արմէնուհի Կիւրեղեանի հարցին ի պատասխան` բաւականին թափանցիկ ակնարկ արեց ձեր կուսակցութեան մասին` ասելով, որորոշ քաղաքական ուժեր շատ մեծ տատանումներով կերպարանափոխւում են`յստակօրէն նկատի ունենալով Դաշնակցութեանը: Յետոյ էլ արդէն լրագրողների հարցին ի պատասխան, երբ նրան հարցրեցին ՀՅԴ-ի հետ համագործակցութեան եզրեր տեսնո՞ւմ է, թէ՞ ոչ, ասաց, որ ՀՅԴ-ն բազմաշերտ կուսակցութիւն է, եւ մէկ շերտի պատճառով չի կարելի ամբողջ կուսակցութեան վրայ խաչ քաշել: Հաւանաբար նկատի ունէր Հայաստանի կառոյցը, Հայաստանի Գերագոյն մարմինը: Ի՞նչ մեկնաբանութիւն դուք կը տաք այս երկու յայտարարութեանը:

Պ.- Սկսեմձերվերջի հարցադրումից, կապուած նրա հետ, որ պարոն Փաշինեանի գնահատմամբ ՀՅԴ-ն բազմաշերտ քաղաքական ուժ է: Դաշնակցութիւնը կազմակերպական առումով ապակեդրոն կառոյց ունի, բայց գաղափարական առումով,  կեդրոնացուած կուսակցութիւն է, եւ մարդիկ, ովքերչեն հասկացել Դաշնակցութեան էութիւնը, կարծում եմ ժամանակ կ՛ունենան անդրադառնալու, թէ ի՛նչ է իրենից ներկայացնում Դաշնակցութիւնը կազմակերպական եւ գաղափարական-արժէքային համակարգի իմաստով: Եթէ ոմանց թուում է, որմեր արտերկրի այս կամ այն կառոյցի ներկայացուցիչների կամ առանձին դաշնակցականների հետ դրսում տեղի ունեցած հանդիպումները, գրկաբաց ընդունելութիւնները, կառավարութեան ներկայացուցիչների հանդէպ ջերմ վերաբերմունքը եւ այլն համաձայնեցուած եւ համադրուած չեն Դաշնակցութեան ղեկավար մարմինների հետ` չարաչար սխալւում են: Դաշնակցութիւնը մէկ ամբողջութիւն է, Դաշնակցութիւնը ղեկավարւում է յստակ սկզբունքներով: Անշուշտ Դաշնակցութեան ներսում կայ բազմակարծութիւն, իւրաքանչիւր կազմակերպական կառոյց որոշակի իրողութիւններից, տուեալ տարածքի առանձնայատկութիւններից, երկրի առանձնայատկութիւններից ելնելով` նաեւ իր որոշակի քաղաքական օրակարգն է ճշգրտում, բայց դա ամենեւին հիմքչի տալիս ասելու, որ Դաշնակցութիւնը բազմաշերտ կուսակցութիւն է: Տողատակինը հասկանում եմ, նկատի ունի նաեւ այն հանգամանքը, որ Դաշնակցութեան մէջ կան անհատներ, գործիչներ, ովքեր աւելի բարեացակամ են տրամադրուած, կամ` պակաս: Ի վերջո, Դաշնակցութիւնն առաջնորդւում է որոշումներով եւ անկախ համակրանքներից ու հակակրանքներից, եթէ կայ կուսակցութեան քաղաքական որոշում, Դաշնակցութիւնը կազմակերպական կառոյց է եւ իւրաքանչիւր դաշնակցական պարտաւոր է հետեւել այդ որոշումներին:

Հ.- Այսինքն, նկատի ունենալով սփիւռքին, որպէս հաւանական գործընկերոջ, Փաշինեանի այդ ընկալումը դուք չէք ընդունում: Այսինքն չկայ այն օտարուածութիւնը սփիւռքի եւ ձեր կառոյցի միջեւ, որն, օրինակ, ենթադրւում է Փաշինեանի խօսքից կամ կառավարութեան խօսքից:

Պ.- Ես կարծում եմ, որ առաջիկայում պարոն Փաշինեանը դրանում համոզուելու առիթներ կ՛ունենայ:

Հ.- Շա՛տ լաւ, ինչ վերաբերւում է տիկին Կիւրեղեանին ի պատասխան հնչեցրած գնահատականին, փաստօրեն, դա ի վերջոյձեր քաղաքական ուժի հասցէին ուղղուած մեղադրանք էր:

Պ.- Տեսէք, նմանատիպ մեղադրանքներ պարբերաբար հնչեցւում են եւ, չեմ բացառում, էլի կը հնչեն տարբեր առիթներով, բայց մի բան յստակ է եւ միանշանակ, որ Դաշնակցութիւնը մշտապէս քաղաքական դաշտում դիրքաւորուել է իր քաղաքական օրակարգը նկատի ունենալով: Եթէ մեր քաղաքական օրակարգը, մեր քաղաքական նպատակադրումները, քաղաքական առաջնահերթութիւնները թելադրել են, որմենքլինենք իշխանութեան մէջ, կամ իշխանութեան կողքին, մենք դիրքաւորուել ենք այդտեղ, նկատի ունենալով, որ այդ դիրքաւորումը մեզ հնարաւորութիւն կը տայ աւելի արդիւնաւէտ կերպով հետամուտ լինել մեր քաղաքական օրակարգի իրականացմանը: Եթէ եղել են տարակարծութիւններ, կամ անյաղթահարելի իրողութիւններ, այդ պարագայում, բնականաբար, նկատի ունենալով, որմեր օրակարգի իրականացումը հնարաւոր չէ, ունեցել ենք այլ քաղաքական դիրքաւորում:

Հ.- Ինչպէս հիմա:

Պ.- Ինչպէս հիմա: Այսինքն նոյն տրամաբանութեամբ, երբ որ համագործակցել ենք ՀՀԿ-ի հետ, մենքունեցել ենքմեր օրակարգը, որը յստակ ամրագրել ենք քոալիսիոն համաձայնագրում եւ հետեւել ենքմեր օրակարգին: Այսինքն այստեղ որեւէ արտառոց կամ տարօրինակ բան պէտք չէ տեսնել: Նոյն յաջողութեամբ, պարոն Փաշինեանի հետ քննարկումների արդիւնքում ունեցել ենք ընդհանուր յայտարար` մեզ համար կարեւոր նշանակութեան հարցերի հետ կապուած եւ եղել է համագործակցութիւն մինչեւ այն պահը, երբ անդրադարձել ենք, որ այդ համագործակցութիւնը այլեւս անիմաստ է շարունակել, որովհետեւ բաւարար պայմաններ չեն փոխհամաձայնեցուած:

Հ.- Երեւութական առիթը, փաստօրէն, այս օրերին, օրինագիծը հանդիսացաւ:

Պ.- Օրինագիծը, ես կարծում եմ, առիթ հանդիսացաւ. այսինքն խնդիրները շատ աւելի խորն են եւ վաղուց են կուտակուած:

Անշուշտ խնդիրները նախորդ ամիսների ընթացքում կուտակուել էին, եւ այդ կուտակուած խնդիրները, նաեւ` չքննարկելու պատճառով, դառնում էին անհասկացողութեան պատճառ` շատ ու շատ դէպքերում, որովհետեւ գործընկերութիւնը ենթադրում է տարբեր հարցերի շուրջ պարբերաբար քննարկումներ, խօսակցութիւն, որի արդիւնքում նաեւ ձեւաւորւում է ընդհանուր յայտարարը: Բայց, երբ կայ քաղաքական գործընկերութիւն, բայց չկան օրակարգի վրայ գտնուող հարցերի քննարկումներ` բանավէճ, դա անխուսափելիօրէն ժամանակի ընթացքում բերում է նաեւ օտարման միմեանցից եւ անհասկացողութեան:

Հ.- Դա այն է, ինչոր գրել էք յայտարարութեան մէջ` քաղաքական մենիշխանութեան հաստատման փորձ, այսինքն առաւելապէս որոշումները միանձնեայ էին փորձել կայացնել` առանց ձեր կարծիքը հաշուի առնելու: Դա՞ է եղել միայն պատճառը:

Պ.- Մենք նախկինում էլ առիթ ունեցել ենք այդ մասին ասելու: Դաշնակցութեան տարբեր ղեկավար ներկայացուցիչների կողմից, դրա մասին նաեւ հրապարակաւ ասել ենք, կան բազմաթիւ հարցեր, որոնք քննարկման ենթակայ են, բայց ըստ էութեան, այդ քննարկումների համար առիթ եւ հնարաւորութիւն չի եղել: Այսինքն անընդհատ առկայ հարցերը քննարկելուց խուսափելը, ի վերջոյ բերում եւ յանգեցնում է նրան, որ քաղաքական գործընկերութիւնը դադարում է այդպիսին լինելուց: Այս պարագայում էլ, նոյն խորհրդարանական արտահերթ ընտրութիւններիհետ կապուած, մեր համար զարմանալի էր, որ շուտափոյթ, հապշտապ ընտրութիւնների հարց կայ վարչապետի օրակարգում: Ի՞նչն էր խանգարում, որ ազգային համաձայնութեան կառավարութեան կազմում Դաշնակցութեան եւ ԲՀԿ-ի, նոյն «Լուսաւոր Հայաստան»-ի հետ, կամ «Հանրապետութիւն» կուսակցութեան հետ քննարկումները լինէին գործընկերային միջավարում, եւ փորձէինք ընդհանուր յայտարար ձեւաւորել: Բայց ինչպէս տեսանք, բոլորովին այլ ընթացք տրուեց: Վարչապետը, փոխանակ նախապէս քննարկումներ ունենար գործընկեր քաղաքական ուժերիհետ, հարցի քննարկումը սկսեց ՀՀԿ-ի հետ` անտեսելով գործընկեր քաղաքական ուժերին: Այնինչ, կարծում եմ, ճիշդ ձեւն այն էր, որ քննարկումը նախապէս լինէր գործընկեր քաղաքական ուժերիհետ, մանաւանդ որոեւէ մէկն այդ քաղաքական ուժերից, անցնող ամիսների ընթացքում, երբեւէ չի վիճարկել արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների անցկացման անհրաժեշտութիւնը:

Հ.- Պարո՛ն Համբարձումեան, ամէն դէպքում նախորդ քոալիսիոնից, ՀՀԿ-ի հետ քոալիսիոնից դուրս գալիս, Սերժ Սարգսեանի հրաժարականից մի քանի օր առաջ, կար իշխանութեան ճգնաժամ: Այսօր չկայ իշխանութեան այդ ճգնաժամը: Հակառակը,այսօր կայ մեծ հաշուով միակուսակցական, կամ մէկ դաշինքային, եթէ հաշուենք «Ելքը», իշխանութիւն: Եթէ իշխանութեան ճգնաժամ չկայ, ի՞նչնէ քոալիսիոնի փլուզման պատճառը, Ձեր եւ ԲՀԿ-ի լքելն այդ, տէ ֆաքթօ, քոալիսիոնը:

Պ.- Պատճառը շատ պարզ է: Այն պայմանաւորուածութիւնները, որունեցել ենք, մեր գնահատմամբ, այդ պայմանաւորուածութիւնները չեն պահպանւում: Աւելի յստակօրէն ասեմ: Կայ կառավարութեան գործունէութեան ծրագիր: Ըստ էութեան, ազգային համաձայնութեան կառավարութեան մաս կազմած քաղաքական ուժերի միակ գրաւոր համաձայնեցուած փաստաթուղթը կառավարութեան գործունէութեան ծրագիրն է, որովհետեւ այլ տիպիորեւէ փաստաթուղթ` կը լինի յուշագիր, համաձայնագիր եւ այլն, այսինքն որեւէ բան գրաւոր ամրագրուած չէ: Հետեւաբար հիմքպիտի ընդունենք կառավարութեան գործունէութեան ծրագիրը: Իսկ կառավարութեան գործունէութեան ծրագրում յստակ ամրագրուած է, որ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններըտեղիպիտի ունենան մէկ տարուայ ընթացքում, եւ մինչեւ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւները  էապէս պիտի բարելաւուեն Ընտրական օրէնսգիրքը, ընտրութիւնների ընթացակարգերը, եւ ազատ, արդար, թափանցիկ եւ մրցակցային ընտրութիւնների համար ապահովուեն բարենպաստ պայմաններ: Հիմա ես հարց եմ ուզում տալ, արդեօ՞ք ապահովուած են այս պայմանները: Աւելին ձեզ ասեմ. նոյն կառավարութեան գործունէութեան ծրագրում յստակ ամրագրուած է, որմինչեւ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններն` անհրաժեշտ է անդրադարձ կատարել ոստիկանութեան կարգավիճակին: Եւ սուփերվարչապետական համակարգը, որը ժամանակին, ՀՀԿ-ի օրօք, բուռն քննարկումների եւ քննադատութեան առարկայ է դարձել, եւ որի վերաբերեալ, ի դէպ, պարոն Փաշինեանի հետմենք նաեւ քննարկումներ ենքունեցել, համակարծիք ենք եղել, որ սուփերվարչապետական համակարգից քայլ առ քայլ պէտք է հրաժարուել: Նաեւ ոստիկանութիւնը պէտք է դուրս բերել վարչապետի ուղղակի ենթակայութիւնից, որովհետեւ ոստիկանութիւնը որոշակի պաշտօնական դերակատարութիւն ունիընտրութիւններիժամանակ, ինչը նաեւ ակնյայտ երեւաց նոյն Երեւանի աւագանու արտահերթ ընտրութիւնների ժամանակ: Այս ուղղութեամբ էլ որեւէ քայլ չի կատարուել: Եւ դա այն պայմաններում, երբ, ի սկզբանէ, պարոն Փաշինեանի վստահութիւնը վայելող քաղաքացիական հասարակութեան, քաղաքացիական հատուածի ներկայացուցիչների կողմիցսկսուել էր Ընտրական օրէնսգրքի բարեփոխումների փաթեթի մշակում` դեռ յունիս ամսին:

Հ.- Ասացիք, որ այս քուէարկութիւնը, այս գիշերային քուէարկութիւնը դարձաւ առիթը եւ ոչ թէ պատճառը քոալիսիոնը լքելու: Հարցն այն է, որ Հանրապետականն ամէն գնով փորձում էր այդ օրինագիծն անցկացնել եւ, երբ Լենա Նազարեանը քարտերը հաւաքեց, պատգամաւորները ձեռքով, առանց ուղիղ հեռարձակման,առանց խորհրդարանական կարգ ու կանոնը պահպանելու` պարզապէս շատ արագ անցկացրին դա եւ, տեսէք, ի՛նչ տպաւորութիւն կայ, որ` ՀՀԿ-ի, ԲՀԿ-ի եւ ՀՅԴ-ի միջեւ եղել է պայմանաւորուածութիւն (67 կողմ ձայն է եղել)` կողմ քուէարկել եւ անցկացնել ամէն գնով: Այսինքն դուք լաւ գիտէիք` ի՛նչ մեղադրանքներ էին ձեզ ուղղուելու: Ինչո՞ւ գնացիք դրան կողմ քուէարկելու ճանապարհով:

Պ.- Ես ձեր հարցին կ՛անդրադառնամ, բայց ձեր թոյլտուութեամբ, ուզում եմ այնուամենայնիւ անդրադառնալ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների հարցի նախապատմութեանը եւ ընթացքին: Որպէսզի ամբողջութեան մէջ կարողանանք գնահատել իրավիճակը եւ վերջին զարգացումները: Տակաւին յունիս ամսին սկսուել էր գործընթաց` Ընտրական օրէնսդրութեան բարեփոխման ուղղութեամբ, եւ մենք պատրաստակամ կերպովմեր մասնակցութիւնը բերել ենք այդ գործընթացին: Դրանից յետոյ, եթէ յիշում էք, Ազգային ժողովում ձեւաւորուեց համապատասխան ձեւաչափ` տարբեր խմբակցութիւնների ներկայացուցիչների ներգրաւմամբ եւ շատ աշխուժ ձեւով, անգամ օգոստոս ամսին`արձակուրդի ժամանակ պատգամաւորներն աշխատեցին, ձեւաւորեցին իրենց առաջարկութիւնների փաթեթը: Զուգահեռաբար, քանի որ նաեւ կառավարութեան կողմից ձեւաւորուել էր համապատասխան յանձնաժողով,այդ ամբողջ փաթեթը փոխանցուեց յանձնաժողովին` ամփոփելու եւ վերջնական տեսքի բերելու համար:Ի սկզբանէ, կանխատեսումներն այնպիսին էին, որ շատ արագ, մինչեւօգոստոսիվերջ-սեպտեմբեր Ընտրական օրէնսգրքի բարեփոխումները պատրաստ պիտի լինէին, որպէսզի հասցնէինք սեպտեմբերի ընթացքում քննարկել, վաւերացնել եւ դրանից յետոյ արդէն ուղիղ ճանապարհ կը հարթուէր դէպի արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ: Հիմա ես ուզում եմ հարց տալ, ի՞նչն է պատճառը, եթէ ցանկութիւն կար մինչեւ տարեվերջ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ անցկացնելու, ի՞նչն էր պատճառը, որ այդ աշխատանքներն այսքան դանդաղեցին, եւ առ այսօր ոչ միայն նախագիծը պատրաստ չէ…

Հ.- Դանիէլ Իոնիսեանը գրեց, որ հայեցակարգն առաջիկայ օրերին կը հրապարակուի:

Պ.- Գիտեմ, որ հայեցակարգը պատրաստ է, բայց հայեցակարգն է պատրաստ: Ես ասում եմ, որ այն դեռ պաշտօնապէս չի ուղարկուել: Հայեցակարգի հիման վրայ պիտի պատրաստուի օրէնսդրական փոփոխութիւնների նախագծի փաթեթը, որը ստուարածաւալ փաստաթուղթ պիտի լինի, որովհետեւ անդրադարձ կայ տարբեր հարցերի եւ դրանից յետոյ քննարկման տարբեր կարգեր կան, Վենետիկի յանձնաժողով եւ այլն: Այսինքն, իմ գնահատմամբ, արհեստականօրէն դանդաղեցուել է ընթացքը եւ հիմա, առանց կառավարութեան գործունէութեան ծրագրում ամրագրուած համաձայնութիւնների պահպանման, փորձ է արւում արագ` դեկտեմբերին գնալ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների:Այն փաստարկները, որ ներկայացւում են, մեր գնահատմամբ, այդ փաստարկները այնքան էլ հիմնաւոր չեն:

Հ.- Բայց կառավարութիւնը պէտք է շահագրգռուած լինէր արագացնելու, ինչո՞ւ են արհեստականօրէն դանդաղեցրել:

Պ.- Բնականաբար: Ես ուզում եմ արձանագրել, որ վարչապետ Փաշինեանի ցանկութիւնը` դեկտեմբերին արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ անցկացնելու հետ կապուած, ըստ էութեան, նշանակում է պայմանաւորուածութիւնների խախտում: Իսկմենքչենք ցանկանում խախտելով պայմանաւորուածութիւնները` գնալ այս կամ այն քաղաքական գործչի, քաղաքական ուժի ցանկութիւնները բաւարարելու ճանապարհով, որովհետեւ արտահերթ խորհըրդարանական ընտրութիւններըպիտի կազմակերպել եւ անցկացնել մրցակցային պայմաններում, եւ բոլոր քաղաքական ուժերը հաւասար հնարաւորութիւններ պիտի ունենան մասնակցութեան համար եւ դա ենթադրում է ժամանակ:

Հ.- Այսինքն ձերխօսքից դատում եմ, որձեր կուսակցութեան համար մի քանի խանգարող հանգամանք կայ : Առաջինը ԸՕ-ի անմշակ բնոյթն է, այսինքն այն դեռ չի հասել խորհրդարան եւ դրա համար ամիս, ամիս ուկէս ժամանակ պէտք կը լինի:

Պ.- Եթէ պիտի գնայինք հին օրէնսգրքով, ո՞րն է իմաստը այս ամիսների ընթացքում կատարուած աշխատանքի: Այդ պարագայում,  ճիշդ կը լինէրմենք գնայինք արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններիյունիսին, կամ յուլիսին, որովհետեւ ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ դեկտեմբերին հնարաւոր չի լինելունորԸՕ փոփոխութիւնների փաթեթն ընդունել եւ դեկտեմբերին ընտրութիւններ անցկացնել: Դա, ժամանակագրական առումով, գործնականօրէն անհնարին է: Հետեւաբար ուզում ենք հասկանալ` ո՞րն է այս աւելորդ շտապողականութեան պատճառը: Մենք երբեւէ, ո՛չ նախկինում, ո՛չ այսօր, յստակ ժամկէտների մասին չենք ասել եւ չենք ասելու, որմեր նախընտրելի ժամկէտը այս ամիսն է, կամ այս օրը: Մենքմիշտ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների անցկացման ժամանակը, ժամկէտը պայմանաւորել ենք կատարուելիք քայլերի տրամաբանութեամբ: Այսինքն, երբ նախատեսուած քայլերն ու գործողութիւնները կը կատարենք, կ՛աւարտենք, ըստ այդմ էլ պարզ կը լինի, թէ ե՛րբ է անհրաժեշտ ամենասեղմ ժամկէտներում անցկացնել արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններ: Եթէ դա մարտ ամիսն է, ուրեմն մարտին, եթէ փետրուարն է, ուրեմն փետրուարին, եթէ դեկտեմբերը` ուրեմն դեկտեմբերին: Խնդիր չունենք:

Հ.- ՀՀԿ-ն ասում է մինչեւյունիս, որովհետեւյունիսին է ընդունուել կառավարութեան ծրագիրը:

Պ.- Ինչ է ասում ՀՀԿ-ն, ինձ քիչ է հետաքրքրում, ես ասում եմ այն, ինչորմենք ենք ասում:

Հ.- Դէ, վարչապետն ասում է եւս 6 ամիս անորոշութիւնը երկարաձգում ենք: Այսպէս չի կարող երկար շարունակուել:

Պ.- Իսկո՞վ ասաց, որ եւս 6 ամիս պէտք է երկարաձգել: Ես կարծում եմ` աւելի սեղմ ժամկէտներում հնարաւոր է այդ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններն անցկացնել` կատարելով իմ մատնանշած բոլոր քայլերն ու գործողութիւնները:

Հ.- Հիմա ձեր կուսակցութիւնը շարունակելո՞ւ է քաղաքական քննարկումները վարչապետի հետ, որովհետեւ, ի վերջոյ, խորհրդարանական ուժերը չէ, որ պէ՞տք է համաձայնութիւն տան ժամկէտի շուրջ:

Պ.- Մենք ասել ենք, որ պատրաստ ենք քննարկումների եւ կարծում ենք, որ լաւագոյն ձեւաչափը քննարկումների միջոցով ընդհանուր յայտարար ձեւաւորելն է, որովհետեւ սպառնալիքներով, պարտադրանքներով քաղաքական գործընթացներ տանել մեր երկրումչի կարելի, եւ դա հաստատ մեր երկիրը լաւ տեղչի տանի: Ձեր մատնանշած ԱԺ կանոնակարգ օրէնքում կատարուած փոփոխութիւնն էլ հէնցմիտուած է եղել դրան: Այդ փոփոխութիւնըորեւէ ձեւով նպատակ չիունեցել ձախողելու սկսուած բանակցային գործընթացը, որեւէ ձեւով միտուած չէ արհեստական ձեւով խոչընդոտներ ստեղծելու արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների ընթացակարգերի հետ կապուած, նկատի ունեմ` վարչապետի հրաժարականի եւ նոր վարչապետի չընտրուելուհետ կապուած, այլ ընդամէնը նպատակ ունի ապահովելու բացառապէս իրաւունքի ուժով Աժ-ի արձակումը եւ ոչ թէ` ուժի իրաւունքով: Արմէն Ռուստամեանը պատկերաւոր արտայայտուելու առիթ ունեցել է` «Բաց դուռը պէտք չէ ջարդելով բացել»: Դուռը բաց է, եւ քաղաքական ուժերը պատրաստակամ են գնալու արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների: Բայց, որպէսզի արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնները լինեն աւելի ազատ, աւելի արդար, թափանցիկ եւ մրցակցային, դրա համար անհրաժեշտ է ի կատար ածել պայմանաւորուածութիւնները, այն է` ԸՕ բարեփոխումներ իրականացնել, ապահովել բոլոր անհրաժեշտ ընթացակարգերը եւ բոլոր դերակատար քաղաքական ուժերիհետ համաձայնեցուած ճանապարհային քարտէզով գնալ առաջ:

Հ.- Երէկուայ ձեր յայտարարութիւնից մի հատուած եմ ուզում մէջբերել: Ասում էք` վերադարձն անցեալին բացառուած է, բայց մարդկանց մէջ կասկած կայ, թէ բացառուած չէ վերադարձը անցեալին եւ, այսպիսի տեսական հնարաւորութիւն է քննարկւում: Քանի որ խմբակցութիւններից որեւէ մէկը չի երաշխաւորում, որչի առաջադրելու սեփական թեկնածուի, եթէ վարչապետը հրաժարական տայ: Իսկ վարչապետը պատրաստակամութիւն է յայտնել հրաժարական տալու եւ այդ կերպ արձակելու խորհրդարանը` երկու անգամ չընտրելով, ոչ թէ սահմանադրութիւն փոխելով: Դուք, ԲՀԿ-ն եւ ՀՀԿ-ն քոալիսիոն էք կազմում եւ, եթէ անգամ քոալիսիոն չէք կազմում, դուք մեծամասնութիւն էք, եւ ձեզանից որեւէ մէկն առաջադրում է վարչապետի թեկնածու, ասենք, օրինակ, ՀՀԿ-ն, կամ ԲՀԿ-ն, կամ Դուք:

Անուններ էլ են շօշափում, Ռոպերթ Քոչարեանը, կամ այլ մէկը կարող է լինել վարչապետի թեկնածու, այսինքն Փաշինեանն ասում է` ինձ երաշխիք տուէք ընդամէնը: Ժամկէտն էլ թողնենք մի կողմ, մայիսին թող լինեն այդ ընտրութիւնները: Բայց այս երեքուժերից ես ուզում եմ երաշխիք, որիրենքչեն առաջադրելու թեկնածուի, եւ չեն պաշտպանելու ոեւէ այլ թեկնածուի եւ իրաւունքի ուժով երկու անգամ չառաջադրելու դէպքում խորհրդարանն արձակուելու է: Դուք տալի՞ս էք այդպիսի երաշխիք վարչապետին:

Պ.- Տեսականօրէն որեւէ բեմագրութիւն ես չեմ ուզում բացառել: Ես կարող եմ խօսելմեր անունից եւ ասել, որմեր օրակարգում նման հարց չունենք: Ինչ վերաբերւում է երաշխիքներին: Երաշխիքներ կարելի է տալ, կամ ամրագրել համապատասխան համաձայնագրով` քննարկումների, բանակցութիւնների ընդհանուր յայտարար ձեւաւորելու արդիւնքում: Հակառակ պարագայում, մենք գործունենք հետեւեալ իրավիճակի հետ. ուզում ես` ուզի, չես ուզում`  մի՛ ուզի, դեկտեմբեր է եւ վերջ: Այսինքն այս վերջնագրային թոնը, երբ հնարաւորութիւն չիլինում փաստարկելու, մօտեցումները եւ քննարկելու, մեզ համար ընդունելի չէ: Ինչ վերաբերւում է բեմագրութեան, եթէ բեմագրութիւնը զարգանայ այդ ճանապարհով, որ պարոն Փաշինեանը հրաժարական ներկայացնի, եւ դրանից յետոյ երկու իրարայաջորդ եօթօրեայ ժամկէտներում չընտրուի վարչապետ եւ այլն ես նորից եմ կրկնում` մենքմեր օրակարգում որեւէ դաւադիր ծրագիր, այսպէս ասած, ոնցոր հիմա շատերն ուզում են փնտռել, չունենք եւ մենքիրողութիւններնու իրավիճակը շատ իրապաշտօրէն ենք գնահատում, եւ չեմ կարծում, որ նման արկածախնդրութեան հնարաւորութիւն որեւէ քաղաքական ուժտեսնում է: Բայց նորից եմ կրկնում` ես չեմ կարող խօսել բոլորի անունից, բայց կարծում եմ, որ այդ տեսակ մտահոգութիւններ, եթէ կան, անտեղի են, եւ այդ մտահոգութիւնների դուռը փակելու լաւագոյն ճանապարհը միասին, քննարկումների արդիւնքում, յստակ պայմանաւորուածութիւններն են, որոնք կարելի է ամրագրել նաեւ համապատասխան համաձայնագրով: Բոլորքաղաքական ուժերը, այդ պարագայում, իրենց համաձայնութիւնը կը տան, որ չառաջադրելու բեմագրութիւն երաշխաւորուած լինի:

Ես նորից եմ կրկնում դեկտեմբերի վրայ յամառելը, մեր գնահատմամբ, արդարացուած չէ, որովհետեւ դեկտեմբերին գնալ արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւնների` նշանակում է խաչ քաշել կառավարութեան գործունէութեան ծրագրում ամրագրուած պայմանաւորուածութիւնների վրա:

Դրանից բացի` բազմաթիւ այլ խնդիրներ են ի յայտ գալու: Պատկերացրէք` եթէ դեկտեմբերին լինում են ԱԺ ընտրութիւններ, մենքմտնելու ենք մի շրջանակի մէջ, որ հետագայ հերթական խորհրդարանական ընտրութիւնները, որ անցկացուելու են հինգ տարի յետոյ, եւս լինեն դեկտեմբեր ամսին: Պատկերացնո՞ւմ էք ժամանակագրական իմաստով ի՛նչ է նշանակում դեկտեմբերին ԱԺ համապետական ընտրութիւնների անցկացում: Դրանից յետոյ, համապատասխան ընթացակարգերով, կառավարութեան ձեւաւորում, պետական  պիւտճէի օրէնքի ընդունում: Այսինքն այդ ժամանակահատուածն ինչքանո՞վ է նպատակայարմար եւ բխումմեր երկրի շահերից` զուտ ընթացակարգային իմաստով: Էլ չեմ ուզում ասել այն մասին, որ ձմրան ամիսը հաստատ, քարոզարշաւի իմաստով, յարմար ամիս չէ, այսինքն կայ արդէն ձեւաւորուած որոշակի աւանդոյթ, որընտրութիւնները կազմակերպուեն գարնանը:

Ես ձեզ վստահեցնում եմ, որ դեկտեմբեր ամիսն այս իմաստով յարմար ամիս չէ եւ այստեղ աւելորդ շտապողականութիւն ցուցաբերել եւ, ասենք, օրինակ, մարտի փոխարէն, դեկտեմբերին անել, ուղղակի նրա համար, որ դեկտեմբերը յարմար է նկատւում, մեզ համար ընկալելի չէ: