Սերկէյ Լաւրով. «Ղարաբաղի տագնապին լուծում պէտք է գտնել ուղղակի երկխօսութեան ճամբով»

«Արմէնփրես» կը տե­ղե­կացնէ, թէ Ռուսիոյ արտա­քին գործոց նա­խա­րար Սերկէյ Լաւրով` ե­լոյթ ունե­նա­լով «Վալտա» մի­ջազգա­յին քննարկումնե­րու ա­կումբի 16-րդ մի­ջազգա­յին նիստին, անդրա­դա­ձած է Լեռնա­յին Ղա­րա­բա­ղի տագնա­պին, ընդգծե­լով, որ ի­րա­վի­ճա­կի լուծման քա­ղա­քա­կան գործընթա­ցը արգե­լա­կուած է, տա­կաւին կա­րե­լի չէ ե­ղած յա­ռաջ ընթա­նալ այդ ուղղութեամբ:
«Ինչ կը վե­րա­բե­րի Լեռնա­յին Ղա­րա­բա­ղին, վերջերս ի­րա­վի­ճա­կը շփման գի­ծին մէջ բաւա­կան հանգիստ է, դէպքեր քիչ տե­ղի կ՛ունե­նան եւ ա­նոնք շատ խո­շոր չեն: Տե­ղի ունե­ցած է զո­հե­րու մարմիննե­րու փո­խա­նա­կում, կը պատրաստուի կա­լա­նուած մարդոց փո­խա­նա­կում` քիչ քա­նա­կութեամբ, սա­կայն այնուա­մե­նայնիւ ո­րոշ գործընթաց տե­ղի կ՛ունե­նայ: ԵԱՀԿ-ի Մինսքի խմբա­կի հա­մա­նա­խա­գահնե­րը սերտօ­րէն կ՛աշխա­տին արտա­քին գործոց նա­խա­րարնե­րուն հետ: Գետնի վրայ տի­րող ի­րա­վի­ճա­կին մա­սին ը­սեմ, որ ա­նի­կա աւե­լի հանգիստ է, քան տա­րի մը ա­ռաջ, սա­կայն քա­ղա­քա­կան գործընթա­ցը սա­ռե­ցուած է, տա­կաւին այդ արգե­լա­կումէն կա­րե­լի չ՛ըլլար դուրս գալ», ը­սած է Լաւրով:
Ա­նոր հա­մա­ձայն, հնչող յայտա­րա­րութիւննե­րը չեն նպաստեր քա­ղա­քա­կան գործընթաց ստեղծե­լու մթնո­լորտին: «Սա­կայն մենք` իբրեւ հա­մա­նա­խա­գահներ, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րուն եւ ֆրանսա­ցի­նե­րու հետ կ՛աշխա­տինք միա­սին եւ միասնա­կան տեսլա­կան ունինք այս հարցին շուրջ: Մենք կը փա­փա­քինք գտնել լուծումը, որ, ի հարկէ, պէտք է գտնել ուղիղ երկխօ­սութեան մի­ջո­ցով», հաստա­տած է Լաւրով:

մեկնաբանել լաւրովեան գնահատականը…

Ըստ Սի­վիլնէ­թի հա­ղորդման, Հոկտեմբե­րի 2-ին, Սո­չիի «Վալդայ» ա­կումբին մէջ, ԱրտԳործՆա­խա­րար Լաւրով ը­րած է հետև­եալ յայտա­րա­րութիւնը Արցա­խեան հիմնա­հարցի դիւա­նա­գի­տութեան ներկայ փուլին մա­սին.
«…Կողմե­րը բաւա­կան լուրջ յայտա­րա­րութիւններ են ա­նում, այդ թւում յայտա­րա­րութիւններ են հնչել, որ Ղա­րա­բա­ղը Հա­յաստան է, այնպէս, ինչպէս Տի­րա­նա­յից Կո­սո­վո­յի վարչա­պետ Է. Ռա­ման յայտա­րա­րում էր, որ Կո­սո­վոն Ալբա­նիա է։ Դա, ի­հարկէ, չի նպաստում քա­ղա­քա­կան գործընթա­ցի վերսկսման հա­մար մթնո­լորտի ձև­աւորմա­նը։ Սա­կայն մենք, որպէս հա­մա­նա­խա­գահներ, ա­մե­րի­կա­ցի­նե­րի ու ֆրանսիա­ցի­նե­րի հետ ներդաշնակ աշխա­տում ենք։ Սա այն քիչ ի­րա­վի­ճակնե­րից է, որտեղ մենք ունենք միասնա­կան տեսլա­կան։ Մենք ունենք հիմնա­կան փաստաթղթեր և չենք ցանկա­նում դրանք վե­րա­նա­յել։ Մենք ցանկա­նում ենք հիմնա­կան սկզբունքնե­րի հի­ման վրայ, ո­րոնք բազմիցս քննարկուել են, ո­րո­նել լուծումը։ Սա­կայն դրան պէտք է հասնել ուղիղ երկխօ­սության մի­ջո­ցով։ Շփումներ կան, սա­կայն կարգաւորման երկխօ­սութիւնն ա­ռայժմ չի վերսկսուել։ Լայնա­ծաւալ ռազմա­կան գործո­ղութիւննե­րի ակնյայտ կամ ոչ- ակնյայտ վտանգ ես չեմ տեսնում։ Պէտք է ա­նենք ա­մէն ինչ, որ դա տե­ղի չունե­նայ։»
Լաւրով կը խօ­սի ակնյայտ գո­հունա­կութեամբ, որմէ պէտք է հետևցնել, որ կա­ցութիւնը, իր ընդհա­նուր գի­ծե­րուն մէջ, կը գտնուի Մոսկուա­յի հա­կակշռին տակ։ Ա.Մ.Ն. կը գտնուի նա­խա­գա­հա­կան ընտրութիւննե­րու սե­մին և կլա­նուած է ներքին քա­ղա­քա­կան կնճիռնե­րով։ Ընդհանրա­պէս այս փուլին մէջ, Ա.Մ.Ն.-ի արտա­քին քա­ղա­քա­կա­նութեան սանձե­րը — լայն չա­փե­րով — կ՚անցնին ՊետՔարտուղա­րութեան և Սպի­տակ Տան Անվտանգութեան Խորհուրդի դիւա­նա­կալ կազմե­րու ձեռքը։ Աւե­լի ևս ներկա­յի՛ս՝ երբ Նախ. Թրամփի ա­ռաջնա­հերթութիւննե­րը կը գտնուին անձնա­կան քա­ղա­քա­կա­նութեան ո­լորտին մէջ և տեղ չեն թո­ղուր արտա­քին քա­ղա­քա­կա­նութեան։ Հա­րաւա­յին Կովկա­սը, իր ներկա­յի ռիսքե­րով, չի հա­տեր ճգնա­ժա­մա­յին խնդիրնե­րու սահմա­նը։ Հետև­ա­բար, by default, Արցա­խեան Հիմնա­հարցը կը գտնուի Մոսկուա­յի հանգստութեան գօ­տիին (comfort zone) մէջ։ Իսկ Ֆրանսան…բնա­կա­նա­բար պի­տի զօ­րակցի ռուսա­կան այս ժա­մա­նա­կաւոր «խա­ղա­ղութեան» գործընթա­ցին և շա­րունա­կէ իր հրա­շա­լի յա­րա­բե­րութիւննե­րը Բա­քուի հետ և իր պատմա­կան սի­րա­բա­նութիւնը՝ Ֆրանսա­հա­յութեա՛ն։ Հա՛րց մը՝ որ վա­ղուց զբա­ղե­ցուցած է ֆրանսա­հայ հա­մայնքի ղե­կա­վա­րութիւնը ա­ռանց շօ­շա­փե­լի արդիւնքի։
Այս բո­լո­րէն կրկին պէտք է հետևցնել, որ Արցա­խեան Հիմնա­հարցը կը շա­րունա­կէ ըլլալ ա­ռաւե­լա­բար ռուսա­կան տի­րոյթի խնդիր։ Մենք վա­ղուց պէտք է տի­րա­պե­տած ըլլանք այս խա­ղի գաղտնիքնե­րուն, քա­նի որ այս խա­ղը արդէն դարձած է դա­սա­կան ու նա­խա­տե­սե­լի։ Մենք պէտք է կա­րե­նանք այս խա­ղը ճիշտ խա­ղալ։ Ռուսաստա­նի միակ ի­րա­կան, վստա­հե­լի և անփո­խա­րի­նե­լի յե­նա­րա­նը Հա­յաստանն է տա­րա­ծաշրջա­նին մէջ։ Սկզբունքով, մենք այս խա­ղա­տախտա­կին վրայ տի­րա­պե­տող ուժն ենք։ Ռուսաստա­նը այն գերտէ­րութիւնն է տա­րա­ծաշրջա­նին մէջ այսօր, որ ԿԵՆՍԱ­ԿԱՆ կա­պե­րով կա­խուած է Հա­յաստա­նէն։ Մենք ևս կենսա­կան կա­պեր ունինք Ռուսաստա­նի հետ, բայց մեր ուզած Ռուսաստա­նը հաստա­տա­կամ քա­ղա­քա­կա­նութեան տէր Ռուսաստա­նը կրնայ ըլլալ միայն։ Եւ ոչ այն՝ որ թուլա­կա­մօ­րէն կը յանձնուի թրքա­կան և ազրպէյճա­նա­կան տո­լարնե­րու մորֆի­նին և կ՚անտե­սէ իր ազգա­յին գե­րա­գոյն շա­հը և զէնք կը վա­ճա­ռէ թշնա­միին հարստացնե­քով իր օ­լի­գարխնե­րը։ Ոչ այն՝ որ կը սղո­ցէ իր նստած ճիւղը։ Մենք գործ ունինք ը­նե­լիք։ Մենք ի­րաւունք չունինք Ռուսաստա­նը լքե­լու այս կո­րանքին։ Մենք ստի­պուած ենք մտնե­լու Ռուսաստա­նի ներքին քա­ղա­քա­կա­նութեան ո­լորտէն ներս։ Այդ մէ­կը անխուսա­փե­լի է, ե­թէ մեր ռազմա­վա­րա­կան դաշնակցի գո­յա­վի­ճա­կը պի­տի արդիւնաւո­րուի։
Այսօր մեր ճի­գը պէտք է ըլլայ հա­մո­զել Լաւրո­վը, որ հանգիստի պատրանքը հանգիստ չի կրնար ըլլալ։ Ռազմա­մոլ և ծաւա­լա­պաշտ Թուրքիան և նոյնքան ծաւա­լա­պաշտ Ազրպէյճա­նը հանգստացնող հարև­աններ չեն և պի­տի չըլլան։ Ա­նոնք փանթուրքիստ ուժեր են և ա­նոնք միայն մեր հարցը չեն կրնար ըլլալ։ Փանթուրքիզմը մեծ սպառնա­լիք մըն է Հա­յաստա­նի հա­մար։ Ան նոյնքան — ե­թէ ոչ՝ աւե­լի — մեծ սպառնա­լիք մը է Ռուսաստա­նի լի­նե­լիութեան։

Կարօ Արմենեան